7 tips voor als je kind niet wil slapen

Ritme is de taal van het lichaam. Elke cel kent een eigen klok die vertelt wanneer het tijd is om te eten, spelen en slapen. Als die klok uit balans raakt, door wisselende bedtijden, prikkels of spanning, raakt ook het natuurlijke slaapritme verstoord.

Een eenvoudige routine vóór het slapen gaan, helpt om dat interne ritme opnieuw af te stemmen. Denk aan vaste momenten van rust: samen tandenpoetsen, een boekje lezen, even stil liggen en ademen. Je kind voelt zich veilig omdat het weet wat volgt, en dat gevoel van voorspelbaarheid is precies wat de hersenen nodig hebben om te ontspannen.

Die biologische drang naar nabijheid is diep verankerd. Antropologische studies laten zien dat in vrijwel alle traditionele samenlevingen baby’s nooit alleen slapen: ze bevinden zich binnen armlengte van een verzorger. De nabijheid van een ouder stabiliseert niet alleen het hartritme van het kind, maar ook de lichaamstemperatuur en het ademhalingspatroon².

Vooral moeders blijken hier instinctief op afgestemd te zijn: hun hersenen en hormonale systemen reageren direct op subtiele bewegingen en geluiden van hun baby³. Daardoor rollen ze zelden onbewust over hun kind heen, terwijl dat risico bij vaders wel groter is⁴.

Tegelijkertijd is veiligheid essentieel. Samen in één bed slapen wordt afgeraden bij jonge baby’s vanwege de kans op verstikking of oververhitting. 

Een veilige middenweg is de bedside crib of side-car wieg: een wiegje dat stevig aan het ouderbed wordt bevestigd, op gelijke hoogte met het matras. Zo blijft je baby in een eigen, beschermde ruimte, maar toch binnen jouw nabijheid. Zo hoor jij elke ademhaling, voel je elk klein geluidje, en je kind voelt zich geborgen zonder fysiek in jouw bed te liggen.

Die fysieke nabijheid en gevoelde veiligheid helpen om de overgang naar slapen zachter te maken. Je kind leert dat rust iets is wat gedeeld mag worden en juist vanuit dat vertrouwen ontstaat later de ruimte om ook alleen te kunnen slapen.

We onderschatten vaak hoeveel kleine dingen invloed hebben op slaap. Een tikkende klok, een piepend nachtlampje of te veel speelgoed in het zicht... Het zijn allemaal mini-prikkels die de hersenen alert houden¹. Hoe gevoeliger je kind, hoe meer het daar last van kan hebben.

Probeer de slaapkamer te zien als een rustpunt, niet als een verlengde van de speelkamer. Minder kleuren, minder geluiden, minder licht.

Een zacht achtergrondgeluid kan sommige kinderen rust brengen, helemaal als er geluiden van de straat komen die je niet kunt verhelpen. Maar andere kinderen doen het beter met volledige stilte.

Test om te zien wat jouw kind nodig heeft: sommige kinderen vallen beter in slaap met ritmisch geluid, anderen juist met white noise, juist een stille kamer of jouw stem die een rustig verhaaltje voorleest.

Wat je kind overdag eet, beïnvloedt meer dan alleen zijn energie. De stofjes die in voeding worden omgezet, spelen ook een rol bij ontspanning, concentratie en het gevoel van kalmte in het lichaam⁵. Als die balans verstoord raakt blijft het lichaam alert, zelfs als het bedtijd is. Een lichaam dat overdag goed gevoed is, heeft minder moeite om ’s avonds los te laten.

Zo werkt voeding indirect mee aan een diepere, herstellende slaap.

Een stabiele bloedsuikerspiegel door de dag heen helpt om ook ’s avonds tot rust te komen. Probeer vlak voor het slapen suiker (ook in de vorm van eenvoudige koolhydraten zonder vezels) te vermijden; die geven het lichaam juist een seintje om actief te blijven en de plotselinge suikerdrop zorgt ervoor dat je kind juist voor het slapen plots ‘honger’ heeft.

We schrijven meer over natuurlijke ondersteuning van ontspanning en rust in ons artikel over rustgevende druppels voor kinderen.

Een slaaptrainer (ook wel slaapwekker) kan een mooie ondersteuning zijn voor kinderen die ’s ochtends te vroeg wakker worden. Het apparaatje verandert van kleur of beeld zodra het ‘morgen’ is, waardoor kinderen leren dat de dag pas begint wanneer het lampje dat aangeeft.

Belangrijk is dat het geen drukmiddel wordt. De slaaptrainer werkt alleen als het past binnen een kalme, veilige routine. 

Begin met kleine stapjes: moedig je kind aan om te wachten tot het lampje verandert, maar maak er geen strijd van. Zo leert het op een speelse manier zijn eigen ritme te herkennen en te respecteren.

Er komt een punt waarop slaapgebrek niet meer alleen over vermoeidheid gaat, maar ook over draagkracht. Als nachten wekenlang onrustig zijn, kan een slaapcoach helpen om patronen te herkennen die je zelf niet meer ziet.

De meeste coaches werken vanuit een zachte, kindgerichte aanpak: geen laten huilen, maar observeren, uitleggen, stap voor stap begeleiden. Ze kijken naar het hele plaatje (van hechting tot dagstructuur) om samen met jou te ontdekken wat je kind nodig heeft om weer op eigen ritme te kunnen slapen.

Bronnen

1. Barry J. & Campbell S., Sleep Development Across Cultures, 2020.

2. McKenna J.J., Evolutionary Anthropology of Sleep, 2019.

3. Feldman R. et al., Biological and Social Rhythms in Mother–Infant Synchrony, 2011.

4. Mosko S. et al., Infant–Parent Co-Sleeping: Physiology and Safety, Pediatrics, 1997.

5. Peuhkuri K. et al., Nutrition Journal, 2012 — “Diet promotes sleep duration and quality through influence on neurotransmitter and metabolic pathways.”

6. GGD Nederland, Advies slaapduur per leeftijd, 2024.

7. Spencer J.A. et al., Infant Behavior & Development, 2019.