- Dit is een informatie pagina -
Melatonine voor je kind of natuurlijke ondersteuning: wat is beter?
Wat is melatonine?
Melatonine is een lichaamseigen hormoon dat bij zowel kinderen als volwassenen in de hersenen wordt aangemaakt, in een klein kliertje dat de pijnappelklier heet. Zodra het donker wordt, krijgt dit kliertje het signaal om melatonine te produceren.
Dat stijgende melatonineniveau vertelt het lichaam: de dag is voorbij, het mag rustiger worden. Wanneer het ochtendlicht terugkeert, daalt de melatonineproductie weer en komt het lichaam vanzelf in een actieve stand.
Bij een kind werkt dat ritme vaak nog sterker dan bij een volwassene. Jongere kinderen reageren gevoeliger op licht, lawaai en prikkels, waardoor het aanmaken van melatonine ook sneller wordt verstoord. Een felle lamp, televisie of tablet vlak voor het slapengaan kan er al voor zorgen dat de natuurlijke afgifte later op gang komt, waardoor inslapen moeilijker wordt.
Melatonine is geen slaappil
Sommige ouders denken dat melatonine als een soort van slaappil voor kinderen gebruikt kan worden, maar dat is het niet: een supplement met (synthetische) melatonine maakt een kind niet direct slaperig, maar helpt alleen om het natuurlijke slaap-waakritme te ondersteunen.
Melatonine werkt dus niet als een knop die slaap “aanzet”, maar als een signaalstof die het lichaam vertelt wanneer het tijd is om slaperig te wórden.
Zeker bij een peuter of ouder kind is het juiste moment van melatonine innemen cruciaal. Wordt het te vroeg of te laat gegeven, dan kan het natuurlijke ritme juist verder uit balans raken.
Daarom adviseren kinderartsen en slaapdeskundigen om altijd eerst te kijken naar slaapgewoonten, lichtblootstelling en vaste rustmomenten voordat er aan melatonine supplementen wordt gedacht.
Foto: Koushalya Karthikeyan
Wetenschappelijk onderzoek over melatonine bij kinderen
De afgelopen jaren is er steeds meer onderzoek gedaan naar het gebruik van melatonine bij kinderen. Vooral naar de vraag: werkt het echt, en is het veilig op de lange termijn?
Uit meerdere gecontroleerde studies blijkt dat melatonine bij sommige kinderen kan helpen om de inslaaptijd te verkorten, vooral wanneer er sprake is van een verstoord slaap-waakritme of van specifieke aandoeningen zoals autisme of ADHD.¹
Nogmaals: Het helpt dan niet omdat het een slaapmiddel is, maar omdat het het natuurlijke ritme ondersteunt en de klok iets eerder laat “lopen”.
Toch benadrukken onderzoekers dat melatonine bij gezonde kinderen niet de eerste stap mag zijn. In de meeste gevallen verbeteren slaapproblemen door vaste bedtijden, minder schermlicht en rust in de avond.
Pas wanneer die aanpassingen onvoldoende helpen, kan melatonine tijdelijk worden overwogen, maar áltijd in overleg met een arts.²
Veiligheid en dosering
Over hoeveel melatonine een kind veilig kan gebruiken, bestaat geen universele richtlijn. In wetenschappelijke studies varieert de dosis van 0,5 tot 5 milligram, meestal 30 tot 60 minuten voor het slapengaan.³ Toch kan de juiste hoeveelheid sterk verschillen per leeftijd, gewicht en het moment van inname. Te vroeg of te laat innemen kan het natuurlijke ritme juist ontregelen.
Bij kinderen jonger dan twee jaar raden kinderartsen het gebruik doorgaans af. Voor deze leeftijdsgroep is er simpelweg te weinig onderzoek gedaan.
Ook de Nederlandse richtlijnen geven aan dat langdurig gebruik alleen onder medische begeleiding mag gebeuren.⁷
Foto: Ksenia Chernaya
Is melatonine gevaarlijk of verslavend bij kinderen?
De meeste onderzoeken laten zien dat melatonine bij kinderen goed wordt verdragen, met milde en tijdelijke bijwerkingen zoals hoofdpijn of een wat vermoeid gevoel overdag.⁴
Er zijn geen aanwijzingen dat melatonine verslavend is, of dat het lichaam stopt met het zelf aanmaken van het hormoon bij langdurig gebruik.⁵ Toch pleiten experts voor terughoudendheid, omdat nog niet alle effecten op groei en puberteit zijn onderzocht.
Wat wél zorgelijk is: niet elk supplement bevat wat op het etiket staat. In Amerikaanse analyses van slaap gummies voor kinderen en andere slaappillen voor kinderen bleek het daadwerkelijke gehalte melatonine soms tot wel 400% hoger dan vermeld.⁶
Dit kan leiden tot overdosering of bijwerkingen, zeker bij jonge kinderen. Daarom wordt geadviseerd om melatonine altijd als een echt geneesmiddel, en niet als “onschuldig snoepje”, te behandelen.
Melatonine vs. blauw licht
Het licht dat we overdag en ‘s avonds om ons heen hebben, beïnvloedt rechtstreeks hoeveel melatonine het lichaam aanmaakt. Zodra het donker wordt, stijgt de melatonineproductie vanzelf. Maar fel of onnatuurlijk licht kan dat proces flink in de war schoppen, vooral bij kinderen.
Onderzoek laat zien dat het effect van blauw licht bij kinderen zelfs twee keer zo sterk kan zijn als bij volwassenen.¹
Hun ogen hebben grotere pupillen en een transparanter ooglensweefsel, waardoor meer licht de hersenen bereikt. Dat betekent dat schermlicht, lampen en tablets in de avond de natuurlijke aanmaak van melatonine bij kinderen aanzienlijk kunnen remmen.
Het gevolg: het lichaam denkt dat het nog steeds dag is, en de ‘slaapklok’ schuift steeds verder op.
Ook ‘s ochtends speelt licht een cruciale rol. Zodra de ogen daglicht opvangen, daalt de melatoninespiegel, terwijl andere hormonen zoals cortisol stijgen. Dit helpt kinderen om wakker te worden en alert te blijven overdag.
Een goed ochtendlichtmoment helpt bovendien om de melatonineaanmaak die avond weer op tijd te activeren.²
Blauw licht reduceren
Een eenvoudige manier om het natuurlijke ritme te ondersteunen, is door ‘s avonds het licht in huis te dimmen en alleen zacht warm wit licht, kaarslicht of roodgetinte lampen te gebruiken.
Beperk fel blauw licht van (led)schermen minstens een uur voor bedtijd, of liever nog zodra de zon ondergaat.
Sommige gezinnen gebruiken ‘blue light blockers’ in de vorm van brillen met oranje of rode glazen om ‘s avonds nog een film te kunnen kijken, maar een eenvoudig ritueel van samen een boek lezen of een rustig bordspel spelen bij gedimd licht heeft, ook door de verminderde prikkels, vaak een veel sterker effect.
Overdag, en vooral in de ochtend, geldt het omgekeerde. In het winterseizoen, wanneer de wekker soms al gaat terwijl het buiten nog donker is, helpt het om het licht in huis eerst gedempt te houden tot de zon opkomt.
Ga daarna meteen even naar buiten: dat natuurlijke daglicht zorgt voor een gezonde boost van cortisol, een daling van melatonine en een optimale ‘reset’ van het ritme voor de avond die volgt.
Foto: Troy T.
Andere natuurlijke hulpmiddelen voor slaap verbeteren bij kinderen
Een goede nachtrust begint vaak bij de basis: slaaphygiëne. Een koele, goed geventileerde kamer helpt het lichaam van een kind om af te koelen, een belangrijk seintje dat het tijd is om te rusten. Zorg dat de kamer donker is en dat er ’s avonds dus zo min mogelijk (fel) blauw licht brandt. Zodra de zon ondergaat, is het dus goed om kunstlicht te dimmen en schermen weg te leggen.
Ook een vaste bedtijd en regelmatige ritmes helpen het natuurlijke dag-nachtpatroon in balans te brengen. Vermijd in de namiddag en avond dranken met cafeïne (zoals ijsthee of chocolade) en beperk suikers, die juist voor extra energiepieken kunnen zorgen.
Prikkels verminderen
Een kind dat overdag veel beweegt, kan ’s avonds makkelijker tot rust komen. Fysieke activiteit helpt om opgebouwde energie kwijt te raken en spanning te ontladen. Maar in de avond is het juist belangrijk om prikkels stap voor stap af te bouwen. Rustige activiteiten zoals samen lezen, tekenen of een rustig bordspel helpen het zenuwstelsel kalmeren.
Ook zintuiglijke prikkels spelen een rol. Zachte geluiden, zoals rustgevende muziek of witte ruis, kunnen een gevoel van veiligheid geven en helpen om externe geluiden te dempen.
Voor sommige kinderen, zeker bij wie extra gevoelig is voor prikkels (bijvoorbeeld kinderen met Asperger of autisme), kan een verzwaringsdeken bijdragen aan een gevoel van geborgenheid. Onderzoek laat zien dat zo’n verzwaringsdeken de slaapkwaliteit niet altijd direct verbetert, maar veel kinderen ervaren wél dat het helpt om te ontspannen en rustig te blijven liggen.¹
Voeding en natuurlijke ondersteuning
Voeding heeft een subtiele, maar belangrijke invloed op hoe een kind zich overdag voelt en hoe goed het ‘s avonds tot rust kan komen.
Wanneer het lichaam overdag voldoende voedingsstoffen krijgt die bijdragen aan het energieniveau en helpen bij het verminderen van vermoeidheid, is er minder onrust aan het einde van de dag. Ook voeding die de normale werking van het zenuwstelsel en de geestelijke veerkracht ondersteunt, speelt daarbij een rol.
Door dan juist in de avond extra aandacht te besteden aan voeding die het lichaam helpt te ontspannen, geef je het natuurlijke ritme van je kind een extra steuntje. Lees in dit artikel verder over natuurlijke rustgevende druppels voor kinderen.
Bronnen
Arendt J., Melatonin and the Circadian System, Sleep Medicine Reviews, 2020.
Mindell J.A. et al., Behavioral Management of Pediatric Insomnia, Sleep, 2021.
Gringras P. et al., Melatonin for sleep disorders in children with neurodevelopmental disorders: randomized controlled trial, BMJ, 2012.
Hoebert M. et al., Long-term follow-up of melatonin treatment in children with ADHD and chronic sleep onset insomnia, Journal of Pineal Research, 2009.
Zhdanova I. et al., Endogenous melatonin production after chronic exogenous melatonin administration in humans, Neuroendocrinology, 1995.
Erland L.A.E., Saxena P.K., Melatonin Natural Health Products and Supplements, Journal of Clinical Sleep Medicine, 2017.
Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Kinderformularium – Melatonine, 2024.
Higuchi S. et al., Effects of blue light on melatonin suppression and subjective alertness in children, Scientific Reports, 2020.
Crowley S.J. et al., Light exposure, circadian phase, and sleep patterns in adolescents, Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2015.
Gee B.M. et al., Weighted blankets and sleep in children with autism spectrum disorders, Pediatrics, 2014.
FAQ
Is melatonine gevaarlijk voor kinderen?
Bij juist gebruik is het meestal veilig, al kunnen milde klachten zoals hoofdpijn voorkomen. Omdat de langetermijneffecten nog niet goed bekend zijn, adviseren artsen om melatonine bij kinderen altijd voorzichtig en tijdelijk te gebruiken.¹ Voor kinderen onder de twee jaar is nog te weinig onderzoek gedaan en wordt gebruik sterk afgeraden.
Hoeveel melatonine mag een kind gebruiken?
Er is geen vaste veilige dosis; die hangt af van leeftijd, gewicht en het moment van inname.² Melatonine geven aan je kind hoort altijd onder begeleiding van een arts en geldt als laatste, tijdelijke stap wanneer andere oorzaken van slaapproblemen al zijn aangepakt.
Is melatonine verslavend of slecht voor je?
Uit onderzoek blijkt dat synthetische melatonine niet lichamelijk verslavend is en de eigen aanmaak niet onderdrukt.³ Wel kan gewenning ontstaan als het te lang of zonder begeleiding wordt gebruikt. Gebruik het daarom altijd tijdelijk en samen met gezonde slaapgewoonten, en bij kinderen alleen onder begeleiding van een arts.
Vanaf welke leeftijd mag een kind melatonine gebruiken?
Bij jonge kinderen, zoals peuters, is het effect van melatonine nauwelijks onderzocht.⁴ Gebruik wordt afgeraden onder de twee jaar. Voor oudere kinderen mag het alleen onder begeleiding van een arts worden toegepast. Maar altijd als laatste, tijdelijke optie na het aanpakken van andere mogelijke oorzaken van slaapproblemen.
Wat doet melatonine eigenlijk bij kinderen?
Melatonine maakt kinderen niet direct slaperig, maar vertelt het lichaam dat het tijd is om te rusten. Het ondersteunt het natuurlijke dag-nachtritme en kan helpen bij het verschuiven van een verstoorde biologische klok. Het is dus geen ‘slaappil’.
Zijn er natuurlijke alternatieven voor melatonine?
Ja. Regelmaat, een donkere kamer, minder schermlicht en ontspannende rituelen helpen het natuurlijke ritme te herstellen. Ook vitamines en mineralen die energie en veerkracht ondersteunen, kunnen bijdragen aan meer rust in de avond.
Helpt een verzwaringsdeken om mijn kind te laten inslapen?
Een verzwaringsdeken kan een kind helpen ontspannen en zich veilig voelen, vooral bij prikkelgevoeligheid of autisme.⁵ Het verbetert niet altijd de slaapkwaliteit, maar veel kinderen ervaren wel meer rust en ontspanning.
- Labels
- baby en kind
- energie
- kind
- ontspanning
- Bovenstaand artikel biedt algemene informatie. Laveen heeft geen producten met de genoemde gezondheidsclaims -
Deel en ontvang 15% korting!
Deel dit product eenvoudig op een van de volgende sociale netwerken en ontvang 15% korting!