Hoe werkt zorgverlof als je kind ziek is en thuis moet blijven

Zorgverlof betekent dat je tijdelijk vrij kunt nemen van je werk om voor een zieke naaste te zorgen. Tijdens dit verlof heb je recht op een uitbetaling van 100% of minimaal 70% van je loon, afhankelijk van het type zorgverlof. Bij langdurig zorgverlof word je in principe niet uitbetaald. Maar daarover later meer.

Het verschilt van ziekteverlof: daarbij ben je zelf ziek, terwijl zorgverlof juist bedoeld is voor de zorg die jij geeft aan iemand anders.

Volgens de Wet arbeid en zorg (WAZO) heb je als ouder recht op zorgverlof wanneer jouw aanwezigheid nodig is voor de zorg van je zieke kind. Dat voelt vaak vanzelfsprekend: je kind is ziek, dus jij blijft thuis. 

Toch ligt het wettelijk net wat genuanceerder. Doet je werkgever lastig als je zorgverlof aanvraagt? Dan is het goed om te weten wat jouw rechten zijn. Hieronder zetten we de belangrijkste regels op een rij.

Je hebt recht op zorgverlof wanneer aan drie voorwaarden wordt voldaan:

1. Het gaat om zorg, niet om oppas.

2. Het gaat om een naaste.

3. Er is niemand anders die de zorg kan overnemen.

Wie is een naaste?

Zorgverlof geldt niet alleen voor ouders met een ziek kind. De wet verstaat onder een naaste ook je partner, (pleeg- of stief)kind, ouder, grootouder, kleinkind, broer of zus.

Daarnaast kan het gaan om een huisgenoot of iemand anders met wie je ook een hechte sociale band hebt, zoals een goede vriend of buur die op jouw zorg is aangewezen. Een naaste hoeft dus niet enkel familie te betekenen.

Er is niemand anders die de zorg kan geven

De omstandigheden van het moment bepalen of jij zorgverlof mag opnemen. Ben jij de enige die de zorg kan geven, bijvoorbeeld omdat jij de medische instructies hebt gekregen, omdat de andere ouder niet weg kan van werk, of omdat jouw aanwezigheid in het ziekenhuis nodig is, dan is zorgverlof gerechtvaardigd. Zijn er realistische alternatieven, zoals een andere ouder of professionele zorg, dan geldt het recht minder snel.

Wanneer beide ouders werken, hebben zij allebei een zelfstandig recht op zorgverlof. Een werkgever kan dus niet eisen dat “de ander maar thuisblijft”. Wie het verlof opneemt, hangt af van de omstandigheden: wie kan op dat moment de zorg het beste geven?

Soms is dat vanzelfsprekend, soms wissel je het af. Hoe jullie dit als gezin verdelen is jullie keuze, de wet, en dus ook je werkgever, schrijven dit niet voor.

Zwaarwegend bedrijfsbelang

Een werkgever mag zorgverlof alleen weigeren of stopzetten bij een zwaarwegend bedrijfsbelang. Dat klinkt groot en dat is het ook: er moet sprake zijn van ernstige problemen, zoals veiligheidsrisico’s of het stilvallen van een cruciaal proces. Drukte of een volle agenda telt niet.

Belangrijk om te weten: een werkgever moet dit altijd concreet kunnen aantonen en eerst kijken naar andere oplossingen, zoals het verschuiven van taken of het regelen van vervanging. Alleen als dat echt onmogelijk blijkt, kan er sprake zijn van een zwaarwegend belang. 

In de praktijk komt dit zelden voor. Voor de meeste ouders betekent dit dat zorgverlof gewoon kan worden opgenomen wanneer het nodig is.

Langdurig zorgverlof

Alleen in uitzonderlijke situaties speelt langdurig zorgverlof een rol, bijvoorbeeld bij een kind dat ernstig ziek is of langdurig medische zorg nodig heeft. Dit verlof kan oplopen tot zes keer je arbeidsduur per week per jaar, maar is in principe onbetaald. Je vraagt langdurig zorgverlof minimaal twee weken van tevoren schriftelijk aan.

Kort samengevat: bij plotseling ziek worden gebruik je meestal calamiteitenverlof (100% loon), bij een ziekte die langer aanhoudt (tot ongeveer twee weken) kortdurend zorgverlof (minimaal 70% loon), en langdurig zorgverlof is bedoeld voor zwaardere en langdurige zorgsituaties.

Calamiteitenverlof

1. Melden: geef het direct door aan je werkgever zodra het probleem zich voordoet (telefonisch of per mail).

2. Start: het verlof gaat meteen in vanaf je melding.

3. Loon: je loon wordt in deze periode volledig doorbetaald.

4. Bewijs: je werkgever mag achteraf vragen naar een toelichting of bewijs (bijvoorbeeld een bevestiging van school of een doktersafspraak).

Kortdurend zorgverlof

1. Melden: licht je werkgever zo snel mogelijk in, bij voorkeur vóórdat het verlof ingaat.

2. Start: het verlof kan direct na melding beginnen.

3. Duur: maximaal twee keer je wekelijkse arbeidsduur per jaar (bij een 32-urige werkweek dus 64 uur).

4. Loon: je werkgever betaalt minimaal 70% van je loon door, tenzij je cao gunstiger is.

5. Bewijs: de werkgever mag achteraf bewijs vragen dat het verlof nodig was, bijvoorbeeld een doktersverklaring of afsprakenbriefje.

Langdurig zorgverlof

1. Aanvragen: doe dit schriftelijk bij je werkgever, minimaal twee weken voor de gewenste ingangsdatum.

2. Duur: maximaal zes keer je wekelijkse arbeidsduur per jaar (bij een 40-urige werkweek dus 240 uur).

3. Voorwaarden: bedoeld voor de zorg van een naaste die ernstig ziek is of langdurig zorg nodig heeft.

4. Loon: dit verlof is in principe onbetaald, tenzij je cao een uitzondering maakt.

5. Weigeren: je werkgever mag alleen weigeren als er sprake is van een zwaarwegend bedrijfsbelang. Is het verlof eenmaal gestart, dan kan het niet tussentijds worden stopgezet.

Soms gaat het verder dan een paar dagen verkoudheid of koorts. Denk aan een ziekenhuisopname of een kind met een beperking dat structureel meer zorg nodig heeft. Ook dan kan zorgverlof uitkomst bieden, al gelden dezelfde wettelijke voorwaarden.

Ziekenhuis

Moet je kind plots naar de huisarts of spoedeisende hulp? Dan val je vaak eerst terug op calamiteitenverlof: je meldt dit direct en je loon wordt volledig doorbetaald. Blijft er daarna zorg nodig, zoals begeleiding naar vervolgonderzoek of nazorg thuis, dan kun je kortdurend zorgverlof opnemen. Alleen wanneer er sprake is van langdurige of ernstig medische zorg, bijvoorbeeld bij een levensbedreigende ziekte, komt langdurig zorgverlof in beeld.

Belangrijk om te weten: tijdens een opname is jouw aanwezigheid niet altijd noodzakelijk vanuit de wet, omdat het ziekenhuis veel zorg overneemt. Maar zodra jouw zorg onmisbaar is, bijvoorbeeld voor vervoer, medicatie of nazorg, valt dit wel degelijk onder zorgverlof.

Kind met een beperking

Ook bij kinderen met een beperking kan zorgverlof worden ingezet, maar niet automatisch. De toets blijft steeds: is er noodzakelijke zorg die jij zelf moet geven en die niemand anders kan overnemen? Bij een plotselinge verslechtering of een acuut ziekenhuisbezoek geldt opnieuw calamiteitenverlof. Voor regelmatige afspraken of periodes waarin je kind intensiever zorg nodig heeft, kun je kortdurend zorgverlof gebruiken.

Gaat het om een langer traject waarin je structureel zelf zorg moet blijven bieden, dan kan langdurig zorgverlof een optie zijn. Dat is in principe onbetaald, maar geeft wel de ruimte om er te zijn als ouder waar dat het hardst nodig is.