Verkouden? Alles wat je wilt weten over herstel en balans.
Verkouden door een verkoudheidsvirus: wat gebeurt er in je lichaam?
Een gewone verkoudheid is een milde ontsteking van de bovenste luchtwegen (neus- en keelgebied). In medische termen heet dit nasofaryngitis of coryza. Het begint wanneer een verkoudheidsvirus het neusslijmvlies binnendringt en zich aan de cellen van het slijmvlies hecht. In die cellen maakt het virus kopieën van zichzelf; daardoor raakt het slijmvlies tijdelijk geïrriteerd en zwellen de weefsels op.
Je aangeboren afweer reageert als eerste: afweercellen en signaalstoffen worden lokaal geactiveerd om de virusreplicatie af te remmen. Daarna volgt de meer gerichte, “lerende” afweer die het virus specifieker herkent. Dit alles speelt zich af in de slijmlagen en het trilhaarepitheel van neus en keel, waardoor het gebied een tijdje druk bezig is met opruimen en herstellen.
Symptomen van verkoudheid: van verstopte neus tot keelpijn
Bij een gewone neusverkoudheid komen klachten voor als een lopende of verstopte neus, niezen, keelpijn, heesheid en hoesten. Bij kinderen zie je vaker ook oorpijn, omdat de verbinding tussen neus en oor nog smaller is en sneller verstopt raakt.
Bij een “zware verkoudheid” zijn dezelfde klachten sterker aanwezig: dikke slijmen, meer druk op het hoofd, forse keelpijn en een algeheel gevoel van malaise.
Niet-typische signalen zijn: meerdere dagen hoge koorts, kortademigheid of pijn op de borst, hevige aangezichtspijn of klachten die na tien dagen niet verbeteren. In die gevallen is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts.
Koorts en verkoudheid: hoe zit dat?
Bij een gewone verkoudheid heb je meestal géén koorts. Wat wél kan voorkomen is een lichte verhoging: je voelt je wat warmer dan normaal en wat lamlendig. Vooral kinderen kunnen sneller een verhoogde temperatuur hebben. Echte koorts hoort daarentegen niet bij de typische klachten van verkouden zijn.
Wanneer spreek je van verhoging en wanneer van koorts?
Normaal: 36,5–37,5 °C
Verhoging: 37,5–38,0 °C, dit kan passen bij een verkoudheid
Koorts: vanaf 38,0 °C, minder gebruikelijk bij een simpele verkoudheid
Hoge koorts: boven 39,0 °C, past eerder bij griep of een andere infectie
Bij volwassenen en oudere kinderen gaat een verkoudheid dus meestal samen met snotteren en vermoeidheid, maar zonder hoge koorts.
Let op!
Baby’s jonger dan drie maanden vormen een uitzondering: bij hen is 38 °C of hoger altijd reden om direct de huisarts te bellen.
Hoe lang duurt een verkoudheid?
Een verkoudheid loopt meestal vanzelf weer over. Bij de meeste volwassenen verdwijnen de klachten binnen één tot twee weken. Kinderen kunnen er soms wat langer last van hebben, omdat hun afweer nog in ontwikkeling is. In de eerste dagen nemen de klachten vaak toe en rond dag twee of drie zijn ze het hevigst. Daarna merk je meestal dat het langzaam afneemt. Toch kunnen bepaalde restklachten, zoals een loopneus of hoesten, wel tien tot veertien dagen aanhouden.
De incubatietijd
Tussen het moment van besmetting en het ontstaan van klachten zit vaak een korte incubatietijd van één tot drie dagen.
Wanneer duurt een verkoudheid te lang?
Als klachten na tien dagen niet verbeteren of juist verergeren, is het verstandig contact op te nemen met je huisarts. Heb je het idee dat je wekenlang verkouden blijft, of maak je je zorgen om een kind, bel dan liever een keer te vroeg dan te laat voor professioneel advies.
Verkoudheid en besmetting
Een verkoudheid is goed besmettelijk. Het virus verspreidt zich via kleine druppeltjes bij niezen, hoesten of praten, maar ook via handen en oppervlakken. Daarom zie je vaak dat binnen een gezin en op scholen een verkoudheid snel rond kan gaan: dichtbij contact, gedeeld speelgoed en slecht geventileerde ruimtes vergroten de kans op overdracht.
Wanneer ben je het meest besmettelijk?
In de eerste dagen, wanneer de klachten het hevigst zijn, verspreidt het virus zich het makkelijkst. Besmetting kan zelfs al plaatsvinden vóórdat de eerste klachten beginnen. Zolang je symptomen hebt, kun je het virus doorgeven: meestal één tot twee weken, bij kinderen soms langer.
Wat helpt om anderen minder snel aan te steken?
Nies of hoest in je elleboog
Handen wassen (liefst met water of milde, biologische zeep)
Goed ventileren
Niet te veel delen: bekers, bestek en speelgoed in de eerste dagen
Verkoudheid bij kinderen en baby’s
Je kindje of baby kan ook gewoon verkouden worden. Sterker nog: het komt best vaak voor. Jonge kinderen lopen meerdere keren per jaar een verkoudheidsvirus op, omdat hun afweersysteem nog volop in ontwikkeling is en omdat ze natuurlijk veel samen spelen zodat besmetting makkelijk plaats vindt.
De klachten lijken sterk op die van volwassenen: een lopende of verstopte neus, niezen, soms keelpijn en hoesten. Maar kinderen krijgen daarnaast ook vaker last van oorpijn, omdat de verbinding tussen neus en oor bij hen nog smaller is en daardoor sneller verstopt raakt.
Wanneer moet je alert zijn?
Koorts bij baby’s jonger dan drie maanden (≥ 38 °C): altijd direct huisarts bellen
Benauwdheid of piepende ademhaling: hoort niet bij een gewone verkoudheid
Te weinig drinken of plassen: kan wijzen op uitdroging (let bij baby’s op het aantal plasluiers)
Blijvende oorpijn, loopoor of slechter horen: kan passen bij een oorontsteking
Klachten die langer dan tien dagen aanhouden of verergeren
Meestal herstelt een verkoudheid bij kinderen vanzelf. Toch is het verstandig om bij twijfel of ongerustheid laagdrempelig contact te zoeken met de huisarts.
Holistische aanpak: wat te doen bij verkoudheid?
Een verkoudheid voelt vaak vervelend, maar veel klachten laten zien dat je lichaam juist hard aan het werk is. Snot voert virusdeeltjes af, niezen reinigt de luchtwegen en een lichte verhoging of koorts maakt het virus het leven zuur.¹ ² Het is een slim verdedigingsmechanisme. Tegelijkertijd geldt: wat nuttig is, kan ook belastend worden. Bij hoge koorts en bij jonge kinderen moet je het goed in de gaten houden en ingrijpen waar nodig.
Wat ondersteunt je immuunsysteem écht?
Rust en slaap. Slaaptekort maakt je vatbaarder voor verkoudheden.³ ⁴
Mindfulness en zachte beweging. Kan de kans op langdurige klachten verkleinen.⁵ ⁶
Sociale verbinding. Meer sociale contacten = minder kans op ziek worden.⁷
Natuur en ontspanning. Japans onderzoek naar bosbaden toont effecten op immuunmarkers.⁸ ⁹
Voeding en bouwstoffen. Vitamines en mineralen ondersteunen de normale werking van het immuunsysteem. Tijdens een verkoudheid kan je lichaam die extra goed gebruiken. Lees meer in ons artikel “Vitaminen voor je weerstand en hoe je jouw immuunsysteem in balans houdt”.
Kruiden en planten. Eeuwenlang gebruikt om weerstand en herstel te ondersteunen. Moderne onderzoeken bevestigen dat veel plantenbestanddelen een rol spelen in het reguleren van immuunreacties en oxidatieve stress.¹⁰ ¹¹ ¹²
Wat helpt om je prettiger te voelen?
Adem en lucht. Ventileren of een luchtbevochtiger maakt ademen makkelijker
Zoutoplossing bij een verstopte neus: verlichting, bewijs gemengd¹³
Stomen. Tijdelijke verlichting, maar wees voorzichtig (geen kokend water)¹⁴ ¹⁵
Warme dranken. Direct comfort bij keelpijn en rillerigheid, zeker met wat honing (voor kinderen > 1 jaar)¹⁶
Koorts: respecteren én bewaken
Verhoging (37,5–38 °C): meestal geen reden om te onderdrukken
Koorts (≥ 38 °C): verlichten bij slecht slapen, drinken of beroerd gevoel
Hoge koorts (≥ 39 °C): hoort niet bij een gewone verkoudheid
Baby’s < 3 maanden: bij 38 °C of hoger altijd direct de huisarts bellen
FAQ
Hoelang duurt een verkoudheid?
Een verkoudheid gaat meestal vanzelf weer over binnen één tot twee weken. Bij kinderen kan het soms wat langer duren. Als klachten na tien dagen niet verbeteren of juist erger worden, is het verstandig contact op te nemen met de huisarts.
Is verkoudheid besmettelijk?
Ja. Het verkoudheidsvirus verspreidt zich via kleine druppeltjes in de lucht of via handen en oppervlakken. Je bent zelfs al besmettelijk voor je symptomen beginnen (daardoor gaat een verkoudheid vaak snel rond). De kans op besmetting is het grootst in de eerste dagen van klachten, maar zolang je symptomen hebt kun je het virus doorgeven.
Wat zijn de symptomen van een zware verkoudheid?
Dezelfde klachten als bij een gewone verkoudheid, maar intenser: een volledig verstopte neus, veel snot, stevige keelpijn, hoesten en soms ook oorpijn of druk op het hoofd. Hoge koorts of benauwdheid horen er niet bij, dat zijn signalen om medische hulp in te schakelen.
Wat helpt bij verkoudheid?
Je kunt je immuunsysteem ondersteunen met voedingsstoffen die bijdragen aan de normale werking van het afweersysteem, zoals vitamines en mineralen. Ook natuurlijke rituelen, zoals een kop kruidenthee, maken al eeuwenlang deel uit van hoe mensen hun weerstand versterken. Dit soort ondersteuning helpt niet alleen preventief, maar juist ook terwijl je lichaam al bezig is het virus te bestrijden. Leer er hier meer over.
Is verkoudheid bij een baby of kind gevaarlijk?
Meestal niet, maar bij jonge kinderen is alertheid extra belangrijk. Een baby jonger dan drie maanden met 38 °C of meer moet altijd door een arts gezien worden. Ook benauwdheid, sufheid, slecht drinken of aanhoudende koorts zijn redenen om direct contact op te nemen met de huisarts.
Bronnen
- Evans SS et al., Nature Reviews Immunology, 2015.
- MacDonald et al., Evolution, Medicine & Public Health, 2020.
- Prather et al., Sleep, 2015.
- TIME, verslag studie Sleep, 2015.
- Barrett et al., Annals of Family Medicine, 2012.
- Barrett et al., Family Practice, 2013.
- Cohen et al., JAMA, 1997.
- Li Q., Environ Health Prev Med, 2008.
- Li Q., Int J Immunopathol Pharmacol, 2008.
- MDPI, Medicinal Herbs: Promising Immunomodulators for the Treatment of Viral Infections, 2023.
- Springer, Plant resources for immunonutrients and immunomodulators to combat infectious respiratory viral diseases: a review, 2024.
- Spandidos, Herbs and Plants in Immunomodulation (Review), 2023.
- Cochrane Review, 2015.
- Cochrane Evidence, 2017.
- Burns Perspective, 2021.
- Eccles R., Rhinology, 2008.
Deel en ontvang 15% korting!
Deel dit product eenvoudig op een van de volgende sociale netwerken en ontvang 15% korting!