Wat doet oestrogeen nou écht? Het is een vraag die veel vrouwen zich stellen, vooral als je lichaam veranderd of wanneer je lichaam en ritme niet loopt zoals ze hoort te doen.

Oestrogeen is veel meer dan een voortplantingshormoon. Het is een krachtig communicatiemiddel in je lichaam. Een boodschapper die meebeweegt met je cyclus, je emoties, je energie en zelfs je huid.

In dit artikel duiken we in de wereld van oestrogeen. Een fascinerend vrouwelijk hormoon dat, wanneer het in balans is, je laat floreren. Maar ook: een hormoon waarvan verstoringen veel impact kunnen hebben.

Wil je weten hoe oestrogeen samenwerkt met je cyclus? Lees dan ook: De vrouwelijke cyclus: zo werkt jouw hormonale ritme.

Oestrogeen is geen enkelvoudig hormoon, maar een verzameling hormonen die samen een belangrijke rol spelen in het vrouwelijke lichaam. 

De naam stamt uit het Grieks en betekent iets als “levenslust”. Een passende verwijzing naar de kracht en levendigheid die oestrogeen kan brengen wanneer het in evenwicht is.

Er zijn drie hoofdvormen:

• Oestradiol (E2) is de krachtigste en meest actieve vorm bij vrouwen in de vruchtbare levensfase.

• Oestron (E1) komt vooral voor na de menopauze.

• Oestriol (E3) is een mildere vorm die met name tijdens de zwangerschap actief is.

Deze vormen wisselen elkaar af, afhankelijk van je levensfase, maandelijkse cyclus en leefstijl.

Oestrogeen is nauw verweven met vrijwel elk aspect van vrouwelijke gezondheid. Het is een van de belangrijkste dirigenten binnen je 'hormonale orkest'.

Het ondersteunt onder meer:

• het reguleren van de menstruatiecyclus

• de opbouw van het baarmoederslijmvlies

• botdichtheid en calciumopname

• elasticiteit van huid en slijmvliezen

• cognitieve functies en emotionele stabiliteit

• vetverdeling en cholesterolhuishouding

De functie van oestrogeen reikt dus veel verder dan alleen vruchtbaarheid.

Je hormoonhuishouding is gevoelig. Veranderingen in levensfase, voeding, stress of slaap kunnen al effect hebben. Soms zijn het subtiele signalen, soms overduidelijke klachten. Wat ze gemeen hebben is dat ze je uitnodigen om aandacht te schenken aan je binnenwereld.

Een verstoring in de oestrogeenbalans kan zich op verschillende manieren uiten:

Bij een relatief teveel aan oestrogeen (ten opzichte van progesteron), ook wel oestrogeendominantie genoemd, kun je denken aan gevoelige borsten, stemmingswisselingen of zwaardere menstruaties. 

Bij een tekort aan oestrogeen, wat vaak voorkomt rond de overgang of bij een heel laag vetpercentage, zijn symptomen als vermoeidheid, vaginale droogheid en slaapproblemen veelvoorkomend.

Het is lastig om vast te stellen of je te maken hebt met oestrogeen dominantie of juist een tekort. Klachten zijn vaak vaag en kunnen ook andere oorzaken hebben dan een disbalans in je oestrogeen.

Daarbij horen je oestrogeen levels doorheen de maand te fluctureren. Eenmalig 'testen' heeft dus weinig zin.

Vermoed je dat jouw vrouwelijke hormonen uit balans zijn? Ga dan langs bij een hormoonexpert die het samen met jou kan gaan uitzoeken. Op de website van Ralph Moorman kun je zo'n 'hormoon trainer' bij jou in de buurt vinden.

Wanneer oestrogeen langdurig uit balans is, kan dat bijdragen aan een aantal veelvoorkomende hormonale klachten of aandoeningen. Deze ontstaan vaak uit een samenspel van factoren, waarbij oestrogeen een centrale rol speelt.

PMS gaat verder dan wat milde prikkelbaarheid. Vrouwen met sterke PMS-klachten ervaren vaak hoofdpijn, stemmingswisselingen, vermoeidheid, een opgeblazen gevoel of slapeloosheid in de dagen voor de menstruatie. Een verstoring in de oestrogeen-progesteronverhouding ligt hier regelmatig aan ten grondslag.

Bij PCOS verloopt de eierstokwerking anders. Vaak is er sprake van insulineresistentie en verhoogde androgeenspiegels, wat indirect invloed heeft op de oestrogeenhuishouding. Klachten zijn onder andere onregelmatige menstruatie, acné, overbeharing en verminderde vruchtbaarheid.

Endometriose is een aandoening waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Omdat dit weefsel gevoelig is voor oestrogeen, kunnen klachten verergeren bij een hormonale disbalans. Veel voorkomende symptomen zijn hevige menstruatiepijn, vermoeidheid en verminderde vruchtbaarheid.

In de overgang daalt de oestrogeenproductie. Soms geleidelijk, soms plots. Opvliegers, nachtelijk zweten, veranderingen in stemming, libido of slaap zijn dan veelgehoorde signalen. Hoewel deze levensfase natuurlijk is, vraagt ze vaak om extra zorg voor je hormonale evenwicht.

Vermoed je dat jouw klachten ernstiger zijn dan ze horen te zijn? Zoek dan hulp bij een hormoonexpert of via de huisarts. Aandoeningen als PCOS en Endometriose kunnen heel vervelend zijn, maar kunnen met zorg en de juiste aandacht wel ondersteund worden.

Hier vind je een lijst met hormoonexperts opgeleid door Ralph Moorman van de hormoonfactor.

Vanuit een holistische visie is oestrogeen niet slechts een hormoon, maar een spiegel van je manier van leven. Je lichaam staat voortdurend in gesprek met je voeding, je rust, je omgeving en je keuzes. Dat gesprek komt tot uiting in je hormonale balans.

Wat draagt bij aan gezonde oestrogeenwaarden?

• Verminder chronische stress. Langdurige spanning verstoort de hormoonaanmaak

• Zorg voor voldoende slaap, bij voorkeur in een natuurlijk ritme

• Kies voor beweging die past bij je energie, zoals krachttraining of rustige cardio

• Eet onbewerkt, vezelrijk en kleurrijk. Voeding helpt bij het afvoeren van overtollig oestrogeen

• Vermijd blootstelling aan xeno-oestrogenen. Deze stoffen uit plastics, pesticiden of cosmetica bootsen oestrogeen na en kunnen je systeem verstoren

Je leefstijl vormt de bodem waarop je hormonen zich ontwikkelen. Een bewuste basis draagt bij aan innerlijke rust, veerkracht en balans.